डोळ्यांचा तिरळेपणा – Squint or strabismus :
तिरळेपणा हे प्रामुख्याने डोळ्यातील जन्मजात दोष असतो याशिवाय अपुरी दृष्टी किंवा डोळ्याच्या बाहेरील स्नायू (Muscles) मध्ये सैलपणा आल्यामुळे डोळ्यात तिरळेपणा होत असतो. तिरळेपणा ह्या डोळ्याच्या आजारास English मध्ये Strabismus, Squint किंवा Crossed Eyes असेही म्हणतात.
तिरळेपणा हा एका किंवा दोन्ही डोळ्यांतही असू शकतो. तिरळेपणात डोळ्यातील बुबुळं एका सरळ रेषेत नसतात. काहीवेळा डोळा नाकाच्या बाजूस वळलेला असतो या प्रकारास esotropia असे म्हणतात. तर डोळा कानाच्या बाजूस वळलेला असल्यास त्या प्रकारास exotropia असे म्हणतात.
तिरळेपणाची कारणे (Crossed Eyes causes) :
• आनुवंशिकता म्हणजे कुटुंबामध्ये आई-वडील यांना तिरळेपणा असल्यामुळे,
• डोळ्यांमधील जन्मजात दोषामुळे,
• डोळ्याच्या स्नायूंमधील कमजोरी असल्याने,
• याशिवाय रेटिनाचे विविध आजार, चष्म्याचा मोठा नंबर असणे यांमुळेही तिरळेपणाची समस्या निर्माण होऊ शकते.
तिरळेपणावर हे आहेत उपचार (Squint treatment) :
लहान वयामध्येचं तिरळेपणावर योग्य उपचार केल्यास हा दोष सहज दूर होऊ शकतो. मात्र जसजसे वय वाढत जाते, तसतसे तिरळेपणावर उपचार करूनदेखील नजर सरळ करणे अवघड असते. तिरळेपणामुळे भविष्यात नजर कमी होत जाऊन आळशी डोळा (Amblyopia), वस्तू दोन-दोन दिसणे (डिप्लोपिया) ह्यासारख्या डोळ्यांच्या समस्याही होऊ शकतात. तसेच तिरळेपणाचा नकारात्मक परिणाम मुलांच्या मनावर होऊ शकतो. तसेच तिरळेपणामुळे संरक्षण किंवा पोलीस यासारख्या अनेक क्षेत्रामध्ये नोकरीच्या संधी मिळत नाहीत. यासाठी लहान वयातच यावर उपचार करणे गरजेचे असते.
तिरळेपणावर नेत्ररोगतज्ञ डॉक्टर योग्य नंबरचा चष्मा किंवा तिरळेपणावरील ऑपरेशन याद्वारे उपचार करतात. तिरळेपणा दृष्टिदोषामुळे आलेला असल्यास योग्य तो चष्म्याचा नंबर लावून तिरळेपणा कमी केला जातो.
तिरळेपणावरील ऑपरेशन –
तिरळेपणावरील ऑपरेशनमध्ये ज्या बाजूला डोळा जास्त ओढला गेलेला आहे, त्या बाजूचा स्नायू शिथिल केला जातो आणि त्याच डोळ्याचा पण विरुद्ध बाजूचा स्नायू आवळला जातो. शस्त्रक्रियेनंतरदेखील चष्मा दिला जातो व डोळ्यांचे व्यायाम सांगितले जातात.
तिरळेपणा घालवण्यासाठी असा करा डोळ्यांचा व्यायाम :
• व्यायाममध्ये पापण्यांची 20 वेळा उघडझाप करावी,
• मान व नजर समोर ठेऊन फक्त डोळे उजवीकडे-डावीकडे फिरवावे,
• मान व नजर समोर ठेऊन फक्त डोळे वर-खाली करावेत,
• दूरची वस्तू बघणे, जवळची वस्तू बघणे,
• एक डोळा बंद करून एका डोळ्याने पाहणे.
असे डोळ्यांचे विविध व्यायाम प्रत्येकी 5 ते 10 वेळा करावेत. यामुळे डोळ्यातील रक्तसंचारण व्यवस्थित होते, डोळ्याच्या स्नायूंचा व्यायाम होऊन तिरळेपणा सुधारण्यास, नजर चांगली होण्यास मदत होते.
हे सुद्धा वाचा..
आळशी डोळा ह्या डोळ्यांच्या समस्येची माहिती जाणून घ्या..
Read Marathi language article about Crossed Eyes causes and treatment. Last Medically Reviewed on February 19, 2024 By Dr. Satish Upalkar.
